एउटै समूहबाट छुट्टिएको १२ वर्षपछि शेरबहादुर देउवा र प्रकाशमान सिंह कांग्रेसको राजनीतिमा फेरि एकै ठाउँमा उभिएका छन्।

१४औं महाधिवेशनबाट पहिलो चरणमा सभापति चुनिन नसकेपछि दुबै एकै ठाउँमा आइपुगेका हुन्।

विज्ञापन

आफ्नो निवास चाक्सीबारीमा मंगलबार बिहान देउवालाई सँगै राखेर सिंहले दोस्रो चरणको निर्वाचनमा उनलाई सघाउने घोषणा गरे।

विज्ञापन

देउवा र सिंहको लामो राजनीतिक सम्बन्ध र आपसी सहयोग छ। २०४८ सालमा गिरिजाप्रसाद कोइराला प्रधानमन्त्री नियुक्त भएपछि उनी र गणेशमान सिंहबीच मनमुटाव बढ्न थालेको थियो। कोइरालाले पार्टी र सरकारमा एकलौटी गरेको भनेर गणेशमानले विरोध गरेका थिए।

मदन भण्डारीको देहवासनपछि काठमाडौं-१ मा भएको उपनिर्वाचनमा कांग्रेस सभापति कृष्णप्रसाद भट्टराई उठेका थिए। उनलाई अन्तर्घात गरेर उपनिर्वाचनमा कोइराला पक्षले हराएको आरोप छ।

त्यसले नेपाली कांग्रेसमा मनमुटाव र विग्रहको श्रृंखला सुरू गर्‍यो। त्यसपछि नेपाली कांग्रेसको संसदीय दलमा विभाजन देखियो। गिरिजाप्रसाद कोइरालाले पेस गरेको नीति तथा कार्यक्रममाथि मतदान हुँदा कांग्रेसका ३६ जना सांसद अनुपस्थित भए।

११० जनाको संसदीय दलमा त्यसपछि ३६ र ७४ जनाको फरक-फरक समूह बन्यो। त्यो बेलासम्म देउवा गिरिजाप्रसाद कोइरालासँगै थिए। प्रकाशमान संसदमा आइपुगेकै थिएनन्।

०५१ सालमा भएको मध्यावधि निर्वाचनमा कांग्रेसले बहुमतमात्र गुमाएन, संसदमा दोस्रो ठूलो दल हुन पुग्यो। ०५६ सालको संसदीय निर्वाचनमा कांग्रेसले कृष्णप्रसाद भट्टराईलाई प्रधानमन्त्रीको उम्मेदवार घोषणा गर्‍यो।

कांग्रेसले बहुमत पाएपछि भट्टराई प्रधानमन्त्री बने। उनी प्रधानमन्त्री बनेको केही महिनापछि नै उनलाई राजीनामा दिन कोइराला पक्षले दबाब दियो। त्यतिबेला भट्टराईको फ्रान्सको भ्रमण तय भएको थियो। उनले त्यो भ्रमण सकेर आएपछि राजीनामा दिने बताए। तर गिरिजाप्रसाद कोइरालाले फ्रान्स भ्रमणअघि नै राजीनामा दिन दबाब दिएपछि भट्टराईले प्रधानमन्त्री भएको १० महिनापछि संसदलाई सम्बोधन गर्दै राजीनामा दिए।

२०५७ माघमा कांग्रेसले पोखरामा दसौं महाधिवेशन गर्‍यो। सो महाधिवेशनमा शेरबहादुर देउवाले पहिलो पटक गिरिजाप्रसादलाई चुनौती दिए। देउवालाई सिंह र भट्टराई पक्षको समर्थन थियो। प्रकाशमान सिंह पोखरा महाधिवेशनमा पहिलो पटक केन्द्रीय सदस्य उठेका थिए। देउवाले सभापतिमा हारे तर सिंह केन्द्रीय सदस्यमा तेस्रो बढी मत ल्याएर निर्वाचित भए। त्यो बेलादेखि देउवा र सिंह कांग्रेसमा एकै ठाउँमा थिए।

२०५९ सालमा कांग्रेस विभाजित भएर देउवाको नेतृत्वमा नेपाली कांग्रेस (प्रजातान्त्रिक) गठन भएपछि सिंह सोही पार्टीमा संलग्न भए। २०६२ सालमा भएको कांग्रेस प्रजातान्त्रिकको महाधिवेशनमा देउवा सभापति र सिंह उपसभापति भए। त्यो बेला राजा ज्ञानेन्द्रले देउवालाई दोस्रो पटक प्रधानमन्त्रीबाट अपदस्त गरेर शासन-सत्ता आफ्नो हातमा लिइसकेका थिए।

राजाले अपदस्त गरेको उक्त सरकारमा सिंह भौतिक पूर्वाधार मन्त्री थिए।

२०६२/०६३ को दोस्रो जनआन्दोलन सफल भएपछि नेपाली कांग्रेस र कांग्रेस प्रजातान्त्रिकको एकीकरण भयो। एकीकरणपछि गिरिजाप्रसादको सभापतित्वमा पुनर्गठित कांग्रेसमा सिंह पनि उपसभापति थिए।

यसरी लामो समयसम्म देउवासँग सहकार्य गरेका सिंह २०६६ सालमा देउवा समूहबाट अलग भए। नेपाली कांग्रेसको २०६६ असार ७ गते भएको संसदीय दलको नेताको निर्वाचनमा सिंहले रामचन्द्र पौडेललाई समर्थन गरे। त्यसपछि सिंह देउवा समूह छोडेर कोइराला समूहसँग नजिकिए। २०६७ असोजमा भएको कांग्रेसको १२ औं महाधिवेशनमा सिंह सुशील कोइरालाको समूहबाट महामन्त्री पदमा निर्वाचित भए।

२०७४ सालमा भएको कांग्रेस संसदीय दलको नेताको निर्वाचनमा सिंहले देउवालाई चुनौती दिएका थिए। संसदीय दलको नेतामा सिंह पराजित भए।

१४ औं महाधिवेशनमा देउवाइतर पक्षबाट रामचन्द्र पौडेल, शेखर कोइराला, शशांक कोइराला र सिंह सभापतिका दाबेदार थिए। यो समूहमा एकमत नहुँदा शेखर र सिंह दुबै सभापतिमा उठेका थिए। देउवा र विमलेन्द्र निधि पनि सभापतिका उम्मेदवार थिए।

पहिलो चरणको निर्वाचनमा कसैले पनि ५० प्रतिशतभन्दा बढी मत ल्याउन नसके कोइराला, निधि र सिंह मिलेर देउवाविरूद्ध गठबन्धन गर्ने निधिले सार्वजनिक रूपमै बताएका थिए।

पहिलो चरणमा देउवा ८३ मत नपुगेर सभापतिमा निर्वाचित हुन सकेनन्। त्यसपछि उनले पहिलो सहयोग प्रकाशमान सिंहसँग मागे।

देउवाका विश्वासपात्र एवं गृहमन्त्री बालकृष्ण खाण मंगलबार बिहानै सिंहलाई भेट्न उनको निवास चाक्सीबारी पुगेका थिए।

केहीबेरपछि देउवा आफैं चाक्सीबारीमा उपस्थित भए। उनी र सुजाता कोइरालाको उपस्थितिमा प्रकाशमान सिंहले आफ्नो समर्थन देउवालाई रहेको घोषणा गरे।

यसरी एउटै समूहबाट छुट्टिएको १२ वर्षपछि सिंह र देउवा एकै ठाउँमा पुगेका छन्।

प्रकाशमान देउवासँग मिल्नु उनको स्वार्थबाट हेर्दा स्वभाविक छ। लामो समयसम्म उनी देउवासँगै थिए। र देउवासँग मिलेर उनलाई सभापतिमा जिताउने निर्णायक भूमिका खेल्दा उनी भोलि देउवा समूहमा नेताको रूपमा स्थापित हुन सक्छन्। देउवाले सिंहलाई त्यसको आश्वासन दिएका हुन सक्छन्। देउवाले यो मेरो अन्तिम पटक हो र अर्को पटक तपाईंलाई सहयोग गर्छु भनेर प्रकाशमानलाई वचन दिएका हुन् भने त्यो सिंहका लागि अर्को पटक सभापति लड्ने बलियो आधार हुनेछ। सायद त्यसैलाई हेरेर नेतृत्व परिवर्तनका पक्षमा देउवाविरूद्ध यति लामो समयसम्म उभिएका सिंहलाई उनलाई समर्थन गर्ने निर्णय गरे।