काठमाडौं । मानिसले २ सय वर्षपछि अर्को ग्रहमा बस्न थाल्नेछन् । अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाको जेट प्रोपल्सन प्रयोगशालाका वैज्ञानिक जोनाथन जियाङले यो खुलासा गरेका हुन् । उनका अनुसार पृथ्वी अन्धकारले घेरिएको सानो ठाउँ हो। भौतिकशास्त्रको हाम्रो वर्तमान बुझाइले हामीलाई यो सानो चट्टानमा सीमित स्रोतहरूसँग अड्किएका छौं भनी बताउँछ।

उनका अनुसार हाम्रो ग्रह छोड्न, मानवले आणविक र नवीकरणीय ऊर्जाको प्रयोगलाई तीव्र बनाउन आवश्यक छ। साथै, ती ऊर्जा स्रोतहरूको गलत प्रयोगबाट बच्नुपर्छ। लगभग ६० वर्ष पहिले एक सोभियत खगोलशास्त्रीले कार्दाशेभ मापनको बारेमा बताएका थिए । जसमा कुनै पनि बुद्धिमान प्रजातिको प्राविधिक क्षमता मापन गर्न सकिन्छ।

विज्ञापन

१९६४ मा सोभियत खगोलविद् निकोलाई कार्दाशेभले एक बुद्धिमान प्रजातिको प्राविधिक क्षमता अनुमान गर्न मापन योजनाको बारेमा कुरा गरेका थिए । यस पछि यसलाई कार्ल सागन द्वारा परिमार्जन गरिएको थियो।

विज्ञापन

उनीहरूका अनुसार, कार्दशेभ टाइप-१ सभ्यताले आफ्नो ग्रहमा उपलब्ध सबै ऊर्जा, जमिनमा रहेका ऊर्जाका सबै स्रोतहरू (जस्तै जीवाश्म ईन्धन र आणविक विखंडनका लागि प्रयोग गर्न सकिने चीजहरू) र यसको मूल तारादेखि आउने ऊर्जा संलग्न छ।

टाइप-२ सभ्यताहरूले ऊर्जाको १० गुणा प्रयोग गर्छन्। जबकि, टाइप-३ प्रजातिहरूले सम्पूर्ण आकाशगंगाको अधिकतम ऊर्जा प्रयोग गर्न सक्छन्। यो स्पष्ट छ कि मानव प्रजाति टाइप-१ भन्दा धेरै तल छ, तर हाम्रो ऊर्जा खपत हरेक वर्ष बढ्दै छ।

जियाङ भन्छन् कि बढ्दो ऊर्जा खपतले उत्पन्न गरेको खतराले वैज्ञानिकहरूले अहिलेसम्म विदेशी सभ्यताको कुनै प्रमाण फेला पार्न सकेनन्। यदि पृथ्वी धेरै विशेष छैन र जीवन र बुद्धिको विकास त्यति अद्वितीय छैन भने, ग्यालेक्सी बुद्धिमान प्रजातिहरूले भरिएको हुनुपर्छ।

हामी खगोलीय रूपमा धेरै लामो समय बाँचेका छैनौं, तर मिल्की वे अरबौं वर्ष पुरानो छ। पक्कै पनि अहिले सम्म कोही टाइप ३ चरणमा पुगेको हुनुपर्छ। गम्भीरतापूर्वक ग्यालेक्सी खोज्न थाल्नुपर्छ।

तर जहाँसम्म हामी विश्वास गर्छौं, हामी एक्लै छौं। जीवन, र विशेष गरी बौद्धिक जीवन, अत्यन्त दुर्लभ देखिन्छ। त्यसैले सभ्यता विकासको उच्च चरणमा पुग्नु अघि, सायद कुनै प्रक्रियाले बौद्धिक जीवनलाई हटाउँछ।

एक प्रजातिको रूपमा हामी पहिले नै आत्म-विनाश गर्न सक्षम छौं र हामी कार्दाशेभ स्केलको शीर्षमा पनि पुगेका छैनौं। मुट्ठीभर देशहरूसँग यस ग्रहमा हरेक मानिसलाई मेटाउने आणविक क्षमता छ।

जियाङ भन्छन् कि आत्म-विनाशबाट बच्ने एकमात्र उपाय भनेको हाम्रो ऊर्जा प्रयोगलाई बिन्दुमा बढाउनु हो जहाँ हामी सौर्यमण्डलमा भए पनि धेरै संसारमा एकै पटकमा अवस्थित हुन सक्छौं। एक भन्दा बढी ग्रहहरूमा मानिसको उपस्थिति आत्म-विनाश विरुद्ध बलियो सुरक्षा हुनेछ। तर यो अवस्था प्राप्त गर्न ठूलो मात्रामा ऊर्जा चाहिन्छ।

प्रिप्रिन्ट सर्भर arXiv जर्नलमा भर्खरै प्रकाशित एउटा पेपरमा, जियाङ र उनको टोलीले टाइप १ स्थितिमा पुग्नको लागि उत्तम तरिका खोजे। उनी भन्छन् कि जबसम्म मानिसले द्रुत रूपमा आणविक र नवीकरणीय विकल्पहरूमा ऊर्जा आपूर्ति परिवर्तन गर्दैन, हामीले हाम्रो जैविक क्षेत्रलाई धेरै नोक्सान गरिरहनेछौं।

अनुसन्धानले आगामी २० देखि ३० वर्षमा ऊर्जा प्रयोग गर्ने नयाँ तरिकाले जीवाश्म इन्धनको प्रयोगलाई निरन्तर घटाउने देखाएको छ। वर्तमान दरमा ऊर्जा खपत गरिरहने हो भने २०७१ सालमा टाइप १ चरणमा पुग्ने टोलीले जनाएको छ ।