शरीरमा भष्म, गलामा सर्प, शिरमा चन्द्रमा, जटामा गंगा र हातमा त्रिशूल र डमरू धारण गरेका भगवान हुन् महादेव ।

निराकार, निर्गुण, गंगाधर र चन्द्रशेखर हुन् महादेव । त्रिलोचन पनि उनै हुन्, नटराज पनि उनै । कपुर समान गोरो वर्ण, निलकण्ठ, नेत्रमा परमानन्द र मुखमा सोझोपन उनी सुन्दरताका परिभाषा हुन् ।

विज्ञापन

उनै सम्पूर्ण जगतका निरञ्जन हुन्, उनी विकराल काल पनि । अमर छन्, अनि प्रत्येक मृत्युमा मर्छन् पनि । प्रलय, बन्धन र मुक्ति पनि उनै हुन् । कालकुट विष मात्र होइन अमृत पनि उनै ।

विज्ञापन

प्रकाशसँगै अन्धकार पनि हुन महादेव । द्विविधा र समाधान दुवै महादेव हुन् । शान्ति र अशान्ति दुबै महादेव हुन् । ब्रम्हा, नारायणमात्र होइन देवका देव पनि महादेव नै हुन् । उनै देवादीदेव महादेवको आज विशेष दिन, महाशिवरात्रि ।

हिन्दू मान्यता अनुसार संसारका सृष्टिकर्ता ब्रह्माजी हुन् भने पालनकर्ता विष्णु र संहारकर्ता भगवान् शिव हुन् । शिव जो विनाश गरेर संसारलाई सन्तुलित राख्छन् । उनको न आदी छ न त अन्त ।

कालोपरी पञ्च महाभुतका नाथ भूतनाथ पनि भगवान शिव नै हुन् । कैलाश पर्वतका शिव सारा ब्रमाण्डमा निवास गर्दछन् । उनी सर्वव्यापी छन् । नीलकण्ठ, जटाधारी, गङ्गाधर, भष्मांगर, बाघम्बर, नगेन्द्र हार, डमरू तथा त्रिशुल बोक्ने, नन्दी चढ्ने, कैलासमा बस्ने, पार्वतीका पति, तृनेत्र धारी भगवान शिवको प्रिय दिन आज महाशिवरात्रिमा पशुपतीनाथसहित विश्वभरका शिवालयमा उनको विशेष आराधना हुदैछ ।

शिवलिंग भगवान शिवको प्रतीक हो । शिवको अर्थ कल्याणकारी र लिंगको अर्थ सिर्जना । अर्थात नयाँ सिर्जनाको रुपमा शिवलिंगको पूजा गरिन्छ । शिवलाई जीव अर्थात प्राण भनिन्छ । उनको निराकार स्वरुपलाई शिवलिंगको पूजामा केन्द्रित गरिन्छ । किनभने सृष्टिको उत्पात, स्थिति एवं संहारको अधिपति पनि शिव नै हुन् ।

भगवान शिव अनन्तकालका प्रतीक मानिन्छन् । धार्मीक मान्यता अनुसार शिवलिंग ब्रह्माण्डका प्रतीक हुन् । शिव नै महादेव, भोलेनाथ, आदिनाथ, पशुपतिनाथ र शंकर हुन् । पौराणिक ग्रन्थ अनुसार भगवान शिव आदिदेव हुन् । वेदमा शिवलाई रुद्र भनिएको छ । रुद्रको अघिपछि भूतप्रेत, पिसाच, नन्दी लगाए हिँड्ने महाकाल शिवको आराधनाको महापर्व नै शिवरात्रि हो ।

शिव अनादि हुन्, सृष्टि प्रक्रियाको आदिस्रोत हुन् र यिनी काल, महाकाल पनि हुन् । शिव व्यक्तिको चेतनाको अन्तर्यामी छन् । जसलाई जगाउने र उनै शिव र शक्तिको मिलनको पर्वका रुपमा महाशिवरात्रि पर्व मानिन्छ । यस पर्वको हिन्दू धर्ममा विशेष महत्व छ ।

हिन्दु मान्यता अनुसार महाशिवरात्रिमा भगवान शिवको सच्चा मनले आराधना गरे जीवनका सारा कष्ट नष्ट हुनेछ । उनै शिवको प्रिय दिन फाल्गुन महीनाको कृष्ण पक्षको चतुर्दशी तिथिमा पर्ने महाशिवरात्रि पर्व हो ।

यस दिन शिवको विधि–विधानपुर्वक पूजा गरी व्रत बसे भगवान शिवको कृपाले सम्पुर्ण मनोकामनासहित सौभाग्य, समृद्धि र सन्तानको प्राप्ति हुने मान्यता छ ।

शिवरात्रिका दिन नै भगवान शिव र माता पार्वतीको विवाह भएको केही धार्मीक कथाहरुमा उल्लेख छ ।

महाशिवरात्रिमा भगवान शिवको आराधना गर्दा वा विधिविधान पुर्वक व्रत बस्दा श्रद्धालुको सबै मनोकामना पुरा हुने विश्वास छ । यस दिन चार प्रहरमा पूजा गर्नु फलदायी मानिन्छ ।

भगवान शिवको चार प्रहरको पूजा जीवनका चार अंग–धर्म, काम, अर्थ र मोक्षलाई नियन्त्रित गर्ने मान्यता छ ।

भगावन शिवलाई भोलेनाथ पनि भनिन्छ । भोलेनाथ यस कारण शिवपुराण अनुसार शिव भक्तको आस्था र भक्तिले उनी छिट्टै र सजिलै प्रसन्न हुन्छन् ।

शिवलिंगमा केवल शुद्ध जल वा अक्षताका ४ दाना मात्र अर्पण गरेमा पनि शिव चाँडै प्रसन्न हुने मान्यता छ । जल अर्पण गरी बेल पत्र चढाएर पूर्व वा उत्तर दिशामा फर्केर शिव मन्त्रको जप गरे मनोवाञ्छित फल प्राप्त हुने हिन्दु धार्मीक मान्यता छ ।

शिव प्रसन्न पार्ने केही मन्त्र निम्न छन् ।

– ॐ नमः शिवाय
– ॐ नमो भगवते वासुदेवाय
– ॐ राम राहवे नमः
– ॐ पार्वतीपतये नमः
– ॐ नीलकण्ठाय नम:

महामृत्युंज्य मंत्र
ॐ त्रयंम्बकं यजामहे सुगंधिं पुष्टिवर्धनं !
उर्वारुकमिव बन्धनान् मृत्योर्मुक्षीय मामृतात् !!

शिवरात्रिको व्रत बसे समस्त तीर्थहरूको स्नान गरे समानको फल प्राप्त हुने मान्यता छ । शिवरात्रिको व्रत गर्ने यस लोकको समस्त भोगहरूलाई भोगेर अन्तमा शिवलोकमा जान पाइने शास्त्रमा उल्लेख छ । तसर्थ महाशिवरात्रिमा सहजै प्रसन्न हुने देवादीदेव महादेवको आराधना गर्न केवल शिवलिंगमा बेलपत्र चढाउदा मनोवाञ्छित फल प्राप्त हुने मान्यता छ ।

शिवपुराण अनुसार शिवलिंग भगवान शिवको एक निराकार रूप हो । उनी जो छैनन् उनै हुन् । शास्त्रको मान्यता अनुसार, शिवलिंगमा जल अर्पण गरेमा शारीरिक र मानसिक कष्ट नष्ट हुने उल्लेख छ । जलका अलावा शिवलिंगमा दूधको अभिषेक समेत उत्तम मानिन्छ ।

उनै अविनाशी, विश्वनाथ, पशुपतीनाथ देवादीदेव महादेव महांकाल शिवको प्रिय दिन महाशिवरात्रिको सबैमा शुभकामना ।